De rubriek Beeldvormers onderzoekt hoe een foto onze kijk op de werkelijkheid bepaalt. Deze week: veelkleurig boerenprotest in India.
De voeten van een vrouw bij de boerenprotesten in Mumbai, 25 januari 2021. Duizenden boeren demonstreren al ruim een maand tegen nieuwe landbouwwetgeving.Beeld EPAGeen demonstratie zo kleurrijk als die van de tienduizenden Indiase boeren die in New Delhi protesteren tegen regeringsplannen die hun inkomen zouden aantasten. Van die boeren is geen groep zo stijlvol en gentlemanlike als de (vele) sikhs onder hen. En onder die sikhs weer geen groep zo acrobatisch en ridderlijk als de nihangs, de sikh-krijgers die de betogingen van een gouden glans voorzien.
Met hun tulbanden, hun blauwe gewaden, lange baarden, zilveren armbanden en antieke sabels stelen de nihangs de show. Met motoren waarop ze, rechtopstaand op het zadel, rijdend balanceren. Met glanzende paarden, het hoofdstel versierd. En met stokken − eerder praktisch dan sierlijk − waarmee ze gevoelige tikken kunnen uitdelen, zoals bleek bij de bestorming dinsdag van het iconische 16de-eeuwse Rode Fort in de stad.
Het zijn veelal sikhs uit de Punjab, een van de graanschuren van India, die al een maand lang massaal te hoop lopen tegen de regeringsplannen die grote inkopers zouden bevoordelen en de kleine boeren benadelen. Op foto's is te zien hoe zij met duizenden bivakkeren op een snelweg buiten de stad – een onafzienbaar kampement van pop-uptentjes, dikwijls oude tractoren (zo bescheiden en fragiel, in vergelijking tot hun buitenmaatse Nederlandse tegenwielers van Farmers Defence Force) en karren met een geïmproviseerd dak van doeken.
Het zijn zeker niet alleen mannen die hun stem verheffen, vrouwen laten zich evenmin onbetuigd. Ook zij zijn gekleed en versierd alsof het een feest betreft waarvoor ze naar de miljoenenstad zijn gekomen. Ik zag ze zwaaiend met vlaggen, getooid met sarongs in alle kleuren en met duizelingwekkende patronen. Met rode baretten waarop een logo met hamer en sikkel staat afgedrukt. Arm in arm dansen ze over de breedte van de straat. Sommigen dragen een mondkapje, maar de meesten scholen net als de mannen dicht samen, onbeschermd. (India telt inmiddels 154 duizend doden als gevolg van corona en ruim 10,7 miljoen besmettingen.)
Bekijk je de paar duizend persfoto's van de protesten, dan bestaat de kans dat je bedwelmd raakt door die bonte veelkleurigheid en de culturele verscheidenheid onder de boeren. Het uiterlijk vertoon beneemt enigszins het zicht op de harde werkelijkheid van het boerenbestaan en de vermoedelijke wanhoop die deze Indiërs ertoe brengt soms maandenlang hun boerderij te verlaten om hun stem in de hoofdstad New Delhi te laten horen. Het oogt soms wel romantisch, de enorme ketels waarin ze gezamenlijk eten bereiden en de borden wassen. De vuurtjes waaraan ze zich warmen. De saamhorigheid die hen corona doet vergeten.
Beeld EPAMaar de grimmigheid is er ook. De boer op zijn tractor die doordraait, met zijn voertuig te midden van politieagenten die hem met de wapenstok belagen: een kat in het nauw. Het lichaam van een boer ligt opgebaard op straat, omgeven door stille demonstranten. Hij is verongelukt toen zijn tractor omviel. Bij charges gewond geraakte demonstranten zitten bloedend aan de kant van het strijdtoneel, duizelig van de knuppelklappen. De politie schiet met traangas en gaat de demonstranten met de wapenstok te lijf, terwijl de Rapid Action Force, een geharnaste eenheid, de actievoerders met nog zwaarder materieel belaagt.
Van een foto die juist al dat uiterlijk vertoon, de visuele uitbundigheid, buitensluit, kan een louterende werking uitgaan. Dat is het geval bij de foto van wat meestal ongezien blijft: de voetzolen van een boerenvrouw die deze week in Mumbai demonstreerde. Ze lag of zat, vermoedelijk moe van een lange dag, op de grond in een grote tent toen de fotograaf haar voeten zag. Voetzolen met een geschiedenis. Met eelt, beschadigingen en littekens: een landkaart van een hard leven vol ontberingen. Zonder schoeisel om haar te beschermen tegen stekels, scherpe stenen of slangenbeten.
De ring aan haar teen geeft de voet de voornaamheid die hij verdient. De fotograaf bracht de essentie van de boerenprotesten terug tot de kern. Wie zou de vrouw aan wie deze onderdanen toebehoren een fatsoenlijk inkomen betwisten?
